De afgelopen dagen werd de documentaire The Story of Plastic, van de makers van The Story of Stuff, uitgezonden. De documentaire gaat verder in op de vraag wie er achter de plasticindustrie zitten, en waarom zij niet verantwoordelijk worden gehouden voor het huidige plasticprobleem. Een uitgebreide samenvatting van de documentaire vind je hier.
De documentaire begint met een intro waarin je verschillende reclamebeelden voor plastic uit de jaren 30 van de vorige eeuw afgewisseld ziet met beelden van vervuilde stukken oceaan nu. Daarna komt journaliste Zoë Carpenter aan het woord. Nadat de media het plasticprobleem steeds vaker uitlichtte werd Zoë vaak gevraagd of ook de kant 'waar plastic vandaan komt' kan worden belicht. Dat is dan ook wat deze documentaire gaat doen: "Who is making the plastics in the first place and why?".
Plastic en de olie-industrie
Dertig miljoen jaar geleden begon het verhaal, aldus de documentairemakers: toen ontstond namelijk petroleum. Plastic was eerst een restproduct, waar oliegiganten voor moesten betalen om het weg te halen. Totdat ze er nieuwe toepassingen voor gingen bedenken. Zoals tandenborstels en wegwerpbordjes. Daarom zijn o.a. Exxon, Shell en Dow belangrijke spelers in de plasticindustrie. En hoe krom het ook is; deze giganten worden niet financieel verantwoordelijk gehouden voor de huidige problemen die plastic bezorgt.Het plasticprobleem en mismanagement
Die problemen vind je overigens ook terug in de documentaire The Story of Plastic; beelden van vervuilde stranden en oceanen (vooral in Azië) komen ruimschoots voorbij. Het klassieke non-argument dat plasticvervuiling puur door mismanagement komt (geen recyclingprogramma, geen inzamelingssysteem etc.) wordt in de documentaire ook weer aangehaald. Deze keer door Steve Russel, VP van de Plastics Devision van de American Chemistry Council. Volgens hem komt er vervuiling doordat in sommige landen een slecht systeem voor afvalinzameling is. Tussen de regels door zegt hij even "unlike here". Alsof het in Amerika geen probleem is. Uhu, geloof je het zelf?
Gelukkig wordt dit al snel tegengesproken door de lerares van de Envirochallenge School in Jakarta. Zij geeft aan dat er geen mogelijkheid is om dit te managen. Ook in India wordt dit duidelijk, als de documentairemakers naar een zuivelboerderij naast een enorme vuilnisbelt gaan.
Het plasticprobleem is ook niet alleen zwerfafval
Door de Keep America Beautiful campagne van Amerikaanse bedrijven wordt de aandacht van wegwerpproducten jarenlang afgeleid. In plaats daarvan ligt de aandacht volledig op zwerfafval. Maar daarmee is het probleem natuurlijk niet opgelost. Of, in de woorden van Break Free From Plastics Manilla: "We can't be doing cleanups all our lives". Op dit moment bestaat 40% van de "vis"vangst daar namelijk al uit plastic (om nog maar te zwijgen over het plastic Ãn de vis). En dat probleem wordt alleen maar groter.
-- Tekst loopt door onder de foto --
De producent betaalt geen rekening
Tussen 1970 en 1980 besloten verpakkingsfabrikanten bij gemeenten aan te dringen op recyclingprogramma's die betaald werden door de belastingbetalers. Zo konden ze kritiek en bewustzijn in de kiem smoren. En, nog belangrijker, ondertussen lekker doorproduceren. Van al het plastic dat ooit heeft bestaan werd meer dan de helft geproduceerd in de afgelopen 15 jaar en is 91% nooit gerecycled. Ondertussen is er geen plek op aarde meer plasticvrij.
Volgens de World Economic Forum komt 32% van de plastic verpakkingen in het milieu. De overige 40% komt op een vuilnisbelt, 14% wordt verbrand en 14% wordt gerecycled. Maar... van die 14% wordt slechts 2% effectief gerecycled (dus niet gedowncycled, waarbij er een product van gemaakt wordt dat niet meer gerecycled wordt).
Recycling? Plastic exporteren
Het grootste probleem dat bij recycling komt kijken wordt in de documentaire blootgelegd. In 2020 besloot China geen plastic afval meer te importeren, via hun National Sword Policy. Misschien herinner je je dit nieuws nog wel. Dit zorgde in de industrie voor enorme problemen, want 'recycling' betekende eigenlijk gewoon export. In Amerika en Europa werd ongeveer 50% van al het afval naar China geëxporteerd, aldus Clairssa Morawski van Reloop Platform. Kun je nagaan wat een probleem dit veroorzaakte.
Vervolgens schakelen de documentairemakers naar Mao Da, van China Zero Waste Alliance. Hij legt uit dat het probleem met de import ban van China helaas niet is opgehouden. Terwijl hij tussen de lege opslagloodsen loopt vertelt hij dat de zakenmannen in de plasticrecyclingindustrie hun industrie gewoon naar Vietnam, Thailand en Indonesië en andere omliggende landen verhuisden. Dit gebeurde vrij plotseling en zorgde in de 'nieuwe' landen voor een hele ad hoc infrastructuur: van iemands achtertuin naar een deels afgesloten opslag... niet wat je wilt in ieder geval. In deze vuilnisbelten worden door, voornamelijk vrouwen, de beste plastics uit de troep gesorteerd, en de minder goede items worden verbrand. Recycling is nu alleen mogelijk omdat er armoede is. Het meeste uitzoekwerk wordt gedaan door vrouwen, voor een heel slecht loon en onder slechte omstandigheden.
-- Tekst loopt door onder de foto --
Het recyclen van plastic
Het te recyclen plastic (dus het kleine deel dat niet té waardeloos is) wordt in stukjes gehakt en gewassen. Dat klinkt mooi en schoon, maar het vervuilde water komt hierdoor gewoon in de rivieren en wateren van de bevolking terecht. Vervolgens wordt het gerecycled plastic gesmolten en worden en lange plastic draden van gemaakt, die vervolgend worden geknipt in nurdles (kleine bolletjes plastic). Alleen al door naar de beelden te kijken zie je wat een chemisch proces dit is. De rookwalmen slaan je tegemoet.
Lees ook: dit zijn de 4 schijnoplossingen voor het plasticprobleem.
Energy recovery van plastics
Door naar het smeulende plastic te kijken vraag je je tijdens de documentaire misschien af of dat wel slim is om in de buitenlucht te doen. Hoewel je het antwoord natuurlijk al weet, wordt er in de documentaire nog wel even op in gegaan. In dezelfde landen waar de 'recycling' plaatsvindt wordt ook gedaan aan energy recovery (energie herwinning) uit afval. Iets waar de industrie graag greenwashingfilmpjes van maakt, omdat het zo lekker circulair lijkt. De realiteit is anders: door het verbranden van dit afval komen duizenden giftige stoffen in de lucht. Omwonenden hebben allemaal last van hun longen, of erger. Kinderen die 2 mijl van de Houston Ship Channel (een plant waar afval wordt verbrand om energie te winnen) vandaan wonen hebben 56% meer kans op leukemie dan kinderen die ergens anders wonen. Jep, sad but true.
Plastic zorgt voor klimaatverandering
Naast giftige stoffen die schadelijk zijn voor de omwonenden zorgt deze verbranding ook voor een toename van het klimaatprobleem. Door het verbranden van afval en plastics komen CO2 en broeikasgassen in de lucht terecht. Inmiddels hoeven we natuurlijk niet uit te leggen dat dit een enorme impact op het klimaat heeft.
-- Tekst loopt door onder de foto --
Hoe kan dit gebeuren?
Al met al klinkt het natuurlijk allemaal niet zo gezellig. Als kijker vraag je je dan misschien af: "Hoe kan dit allemaal voor ons neus gebeuren?". Daar heeft de industrie slimme regeltjes voor bedacht. Van de meer dan 86.000 chemicaliën die door de Verenigde Staten zijn erkend worden er bijvoorbeeld maar 187 gereguleerd door de EPA voor luchtvervuiling. Daarnaast blijft de industrie de aandacht afleiden van hun verantwoordelijkheid, via bijvoorbeeld de cleanups. De Alliance to End Plastic Waste belooft 1,5 billion dollars voor cleanups. Klinkt goed natuurlijk, maar tegelijkertijd pompen ze 204 billion dollars in meer dan 334 nieuwe petrochemical facilities voor de productie van nieuw plastic.
Een call to action? Die ontbreekt
En dat brengt ons bij het laatste onderdeel van de documentaire. Eentje waarbij we eigenlijk een beetje droevig werden. Want nadat je al deze informatie hebt gekregen (en nog nauwelijks hebt verwerkt) is de 'call to action' van de documentaire: er moeten wetten komen. Punt. En daar zit natuurlijk wel een gevaar. Want, hoewel duidelijk wordt dat de industrie zonder grote gevolgen zijn gang kan gaan, betekent het niet dat de consument geen "schuld" heeft in het plasticprobleem. En dat wordt nu wel een beetje zo getoond, vinden wij.
Het staat buiten kijf dat de industrie hier enorm schuldig aan is. Daarom proberen wij ook via de politiek verandering te krijgen en daarom is het ook belangrijk dat jij kritisch bent op politieke processen en besluiten (zoals in Nederland recentelijk het statiegeldproces). Maar dat betekent niet dat consumenten minder schuldig zijn als de industrie meer schuld heeft. Het hele punt is ook niet wie er meer schuld heeft. Het gaat erom dat iedereen schuldig is aan dit probleem, en dat we het samen moeten oplossen. Bovendien wordt de aandacht vrij sterk gelegd op armere landen en Azië. Zo gaat een deel van de documentaire bijvoorbeeld over de impact van sachets (single use kleine verpakkingen, zoals sauszakjes, voor bijvoorbeeld verzorgingsproducten). Terwijl we hier in het Westen net zo erg bijdragen aan het probleem. Sterker nog: we exporteren ons probleem (dmv ons afval) gewoon naar de andere kant van de wereld en gaan vervolgens wijzen op hun consumptiegedrag. Dat is jammer. Plastic is niet voor niets een global human health crisis.
-- Tekst loopt door onder de foto --
-- Tekst loopt door onder de foto --
The Story of Plastics
Wat we wél goed vinden aan de documentaire is dat er veel verschillende mensen aan het woord komen (activisten, journalisten etc.) en dat het probleem van recycling wordt uitgelicht. Er heerst nu nog een soort mythe dat we met plasticrecycling het probleem gaan oplossen, maar na het kijken van de docu zul je dat niet meer zo snel aannemen.
De beste manier om een mening te vormen is natuurlijk door de documentaire zelf te kijken. Wat wij belangrijk vinden, vind jij misschien minder relevant. Check de site van The Story Of Plastic om te zien hoe je hem kunt bekijken. Dus doe dat vooral, educate yourself, en kies ondertussen voor kwaliteit in plaats van plastic rommel. Dan is iedereen tevreden ;)
Liefs!
Nicky & Jessie
Iets te vertellen? Laat een reactie achter (leuk!) of mail!
Volg ons op Facebook: facebook.com/hetzerowasteproject/
Volg Nicky op Instagram: instagram.com/hetzerowasteproject
Volg onze winkel op Instagram: instagram.com/smir.store
Hi! Wij zijn Nicky en Jessie en wij leven sinds 2014 zero waste, zonder afval dus. Wat begon als project voor een maand, is inmiddels uitgegroeid tot een jarenlang project en lifestyle! Op ons blog laten we zien hoe we dat doen (naast onze full-time banen) en geven we tips voor een duurzamer leven. Zónder in te leveren op comfort, stijl of leuke dingen. Doei wegwerp-koffiebekers, plastic boterhamzakjes en voorverpakte koekjes. Hi vintage winkels en betere wereld! 
