Wat houdt de circulaire economie tegen?

11:05

Photo by Tiffany Nutt on Unsplash

Een paar weken geleden kreeg ik een mail van Julian, onderzoeker bij het Copernicus Institute of Sustainable Development van de Universiteit Utrecht, met de nieuwste onderzoeksresultaten in hun studie naar circulaire economie. Hun laatste publicatie vond ik té interessant om niet te delen: "Barriers to the Circular Economy: Evidence from the European Union (EU)". Omdat ik snap dat je geen zin hebt om een heel onderzoeksrapport te geven, deel ik hierbij de tofste inzichten.  Heb je helemáál geen tijd? Check dan even de opsomming onderaan dit artikel. 

Het onderzoek

Dit onderzoek is het eerste grote onderzoek naar barrières voor de circulaire economie. Er deden 208 respondenten mee aan de vragenlijst die bij het onderzoek hoorden en dit werd aangevuld met 47 interviews met experts. De definitie van circulaire economie die door de onderzoekers wordt aangehouden is een definitie die gebaseerd is op een analyse van 114 (!) definities van de term. Kortgezegd komt het er op neer dat een circulaire economie een economisch systeem beschrijft dat gebaseerd is op businessmodellen die het 'end-of-life' concept vervangen door het verminderen of anders hergebruiken of recyclen van materialen in de productie-, distributie- en consumptieprocessen, met als doel om duurzame ontwikkeling te bevorderen. Met duurzame ontwikkeling wordt geïmpliceerd dat zowel de milieukwaliteit, economische voorspoed en sociale gelijkheid gunstig is voor toekomstige generaties. 

Zo. Een hele mond vol. 

Kansen voor circulaire economie

Circulaire economie werd al in de jaren zestig en zeventig besproken als concept, maar is de laatste jaren steeds populairder geworden. Dit komt vooral omdat circulaire economie kan zorgen voor een afname in CO2-uitstoot van 48%. Dit heeft omgerekend een economische waarde van 1.8 trillion en kan in Europa voor twee miljoen extra banen zorgen tot 2030. In Europa is daarom in 2015 een 'Circular Economy Package' gelanceerd (en geüpdatet in 2018), waarbij de levensduur van producten wordt verlengd door hergebruik en recycling. 

Photo by Toa Heftiba on Unsplash

(Bedrijfs)cultuur als barrière 

Tijdens het onderzoek vonden de wetenschappers niet alleen technische barrières, maar juist ook culturele aspecten die een transitie naar de circulaire economie tegengaan. Huidig Europees beleid zit vooral op de technische uitdagingen, terwijl culturele aspecten in dit onderzoek veel belangrijker lijken te zijn. Het gebrek aan interesse en bewustzijn vanuit consumenten was de grootste barrière. Een twijfelende bedrijfscultuur was de opvoler. In veel bedrijven is circulaire economie geen onderdeel van de strategie, missie, visie of doelen. Hieruit maakten de wetenschappers op dat circulaire economie wellicht nog een niche is, en een discussie die alleen door duurzaamheidsprofessionals gevoerd wordt. Naast culturele en technische barrières worden in dit onderzoek ook 'regelgeving-' en 'markt'-barrières gedefinieerd. 

Een essentiële shift

Volgens een onderzoek van Kirchherr et al. uit 2017 moet circulaire economie gezien worden als 'een fundamentele systematische innovatie, in plaats van een beetje aan de status quo draaien'. De onderzoekers van dit artikel beamen dit: "Circulaire economie vereist essentiële veranderingen in de huidige consumptie- en productiepatronen. Denk bijvoorbeeld aan een shift van wegwerpbekers naar een statiegeldsysteem" (met herbruikbare bekers!). 

Photo by Toa Heftiba on Unsplash



Uitkomsten in het kort

Interessante barrières en uitkomsten van het onderzoek waren: 

  • Bedrijven vinden dat consumenten te snel van mening veranderen. Daarom past het produceren van een duurzaam (als in: lang te gebruiken) product niet bij de laatste modetrends. 
  • Mensen zijn gewoontedieren. Consumenten kopen herhaaldelijk dezelfde 150 items, die 85% van hun behoeften voorzien. Het is moeilijk om deze patronen te doorbreken; er is weinig spelingsruimte. 
  • Het circulaire economie-aspect blijft bij bedrijven vaak hangen in de MVO- en milieuhoek. Ze zijn minder belangrijk in invloedrijke afdelingen zoals uitvoer of financiering. 
  • Bedrijven zijn twijfelend, en durven geen grote stappen te nemen. Dit kan samenhangen met het gebrek aan interesse en bewustzijn bij consumenten. Want: waarom zou je een mega-investering doen in herbruikbare producten als consumenten toch voor het goedkopere wegwerpproduct kiezen? 
  • Veel bedrijven hebben een 'conservatieve' lineaire productieketen, waardoor circulaire economie voor hen onhaalbaar lijkt. Circulaire economie is dus nog niet mainstream. 
  • Marktbarrières houden circulaire economie tegen: denk aan goedkope grondstoffen (virgin plastic is goedkoper dan gerecycled plastic), hoge opstart- en investeringskosten. Bedrijven wachten af tot een voorloper deze investeringskosten maakt, zodat zij het voor veel minder geld kunnen kopiëren. Het gevolg? Iedereen wacht op degene die als eerste de stap zet en ondertussen gebeurt er niks.
  • Beleidsbarrières bestaan, ondanks de CE-doelstellingen van de Europese Commissie. Zo kan een bedrijf dat bakeliet wil recyclen niet het afvalmateriaal (bakeliet) over de grens transporteren naar een recycelaar in België, omdat de wetten het niet toestaan. En mag een projectontwikkelaar geen gerecyclede toplaag op wegen aanleggen, omdat daar een verbod op is. 
  • Goede beleidsmaatregelen om barrières weg te nemen zijn bijvoorbeeld het verlagen op belasting op reparaties en het subsidiëren van de opstartkosten van circulaire projecten (of het stoppen van subsidies op niet-duurzame projecten zoals fossiele brandstoffen). 
  • De belangrijkste technologische barrière is het gebrek aan circulair design, maar deze barrière staat pas op de achtste plaats in het onderzoek. En dat terwijl beleid zich juist veel op technische in plaats van culturele veranderingen richt.  
De grootste conclusie uit het onderzoek? Circulaire economie is geen quick win, maar een langetermijnoperatie. Als het meteen superwinstgevend was geweest, waren de barrières zoals het gebrek aan consumenteninteresse en een twijfelende bedrijfscultuur niet de grootste uitdagingen geweest. In de toekomst, wanneer er meer winst behaald kan worden met circulaire business, kan dit dus veranderen. 





Liefs,
Nicky & Jessie

Iets te vertellen? Laat een reactie achter (leuk!) of mail
Volg ons op Facebook: facebook.com/hetzerowasteproject/
Volg Nicky op Instagram: instagram.com/hetzerowasteproject en Twitter: @Nickyemmajohn
Volg Jessie op Instagram: instagram.com/anewzero en Twitter: @JessieAnz

You Might Also Like

0 reacties

Contact

Wil je een aanvraag voor een lezing of workshop doen? Mail dan naar lezing@hetzerowasteproject.nl

Heb je een adresje voor op de bulkkaart? Mail dan naar bulk@hetzerowasteproject.nl. Persaanvragen en interviewverzoeken pers@hetzerowasteproject.nl

Facebook