Vandaag werd er een nieuw rapport van Verpact gepubliceerd met de innamecijfers voor plastic flessen en blikjes. Volgens de wet moet er voor beide drankverpakkingen 90% worden ingezameld, maar uit de recente cijfers blijkt dat we nog een lange weg te gaan hebben.

Voor plastic flessen, waarvoor de inzameldoelstelling al in 2022 van kracht was, is er voor het tweede jaar op rij vrijwel geen vooruitgang geboekt. In 2023 bleef de inname steken op 71%, slechts een magere verbetering van 3% ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit brengt ons nog steeds ver verwijderd van de wettelijke doelstelling. En dat is natuurlijk enorm balen. 

Doelstellingen voor statiegeld worden niet gehaald

Het verhaal voor blikjes is niet veel rooskleuriger. Hoewel Verpact in hun persbericht suggereert dat 65% van de blikjes wordt ingezameld, blijkt uit de achterliggende cijfers een veel somberder beeld. Slechts 50% van de blikjes werd daadwerkelijk ingezameld tussen april en december 2023, wat aangeeft dat we nog een behoorlijke achterstand hebben in te halen, vooral gezien de inzamelverplichting pas in 2023 van kracht ging.

Waarom werkt het statiegeldsysteem (nog) niet? 

Maar waarom loopt het zo stroef in Nederland en kunnen we niet de doelen van onze buurlanden halen? Volgens Suze Govers van Fair Resource Foundation zijn de vergelijkingen met andere landen zoals Noorwegen en Denemarken niet relevant, omdat zij geen wettelijke doelstelling hadden zoals Nederland. Toch zijn er landen zoals Litouwen die aantonen dat het wel degelijk mogelijk is om snel resultaten te boeken, met meer dan 90% inzameling na slechts anderhalf jaar.

Een ander punt van zorg is de financiering van het statiegeldsysteem. Tussen 2021 en 2023 bleek maar liefst 374 miljoen euro aan statiegeld niet te zijn uitgekeerd aan consumenten. Dit geld zou volgens Verpact worden geïnvesteerd in het verbeteren van het systeem, maar critici wijzen erop dat dit eigenlijk een verantwoordelijkheid is van het bedrijfsleven, niet van de consument. Bovendien zijn er nog steeds te weinig investeringen vanuit het bedrijfsleven zelf, ondanks een verlaging van de producentenbijdrage begin 2023.

Evaluatie van statiegeldwet in 2024

Met de evaluatie van de statiegeldwet gepland voor 2024, is het duidelijk dat er actie nodig is vanuit de politiek. Er zijn al moties aangenomen die Verpact verplichten om transparanter te zijn over de besteding van niet-geïnd statiegeld, en om aspecten zoals handhaafbaarheid en juridische kwaliteit van de wet te evalueren.

Maar wat kunnen we nu doen om het systeem te verbeteren? Fair Resource Foundation doet een aantal voorstellen, waaronder het verzekeren dat niet-geïnd statiegeld niet langer ten goede komt aan Verpact en het verplicht stellen van verkooppunten om flessen en blikjes in te nemen en statiegeld uit te keren. Ook pleiten ze voor een hoger statiegeldbedrag en de opname van zuivel- en sapflessen in de statiegeldverplichting.

Kortom, er is nog werk aan de winkel om ons statiegeldsysteem echt effectief te maken. Met de evaluatie in 2024 is dit het perfecte moment voor de politiek om de regie te pakken en ervoor te zorgen dat consumenten op elk verkooppunt hun flesje en blikje kunnen inleveren in ruil voor statiegeld, en dat het niet-geïnde statiegeld niet langer wordt misbruikt voor financieel gewin voor het bedrijfsleven.

Met dank aan het persbericht van Fair Resources Foundation.